Gürcü Batağında Yeni Bir Kent

30.04.2012

Mihail Saakaşvili, 2004'te Gürcistan Devlet Başkanı olmasından beri, liderliğini birbiri ardına büyük fikirler ortaya atma üzerinde temellendirdi: Yolsuzluğuyla ünlü trafik polisinin tasfiyesi, ülkenin ikinci dilini Rusça'dan İngilizce'ye çevirmek, parlamentoyu Tiflis'ten otomobille üç saatlik mesafedeki Kutaysi'ye taşımak ve son olarak tarımla geçinen batı bölgesindeki yoksulluğa karşı sıfırdan Lazika adında bir şehir inşa etmek gibi. Karadeniz kıyısındaki bataklık topraklarda geleceğin görkemli kenti olarak inşa edilen proje, Çinlilerin şipşak kent konseptine dayanıyor. Hükümetin hazırladığı promosyon videosundaki bilgisayar animasyonu, Dubai benzeri gökdelen öbeklerini ve dolup taşan bir kargo limanını gösteriyor. Lazika'nın ilk binası (füturistik tarzdaki Kamu Hizmetleri Salonu) henüz inşaat halinde ve Eylül'de açılacak. Başkan Saakaşvili'ye göre, 10 yıl sonra Lazika, yarım milyon nüfusuyla Karadeniz'in önde gelen ticaret merkezlerinden biri olacak. Gürcistan çapında kamu hizmeti veren binaların inşaatlarını denetlemekten sorumlu bakan yardımcısı Giorgi Vaşadze, şunları söylüyor: "Ülkemizi bu kadar hızla değiştirmemizin sebebi oldukça akıllı ve çok genç olmamız ve her şeyi büyük bir hızla yapmak istememiz. Bizim Avrupa ve Amerika'daki gibi bir proje hakkında 10 yıl düşünüp sonra hayata geçirecek kadar bol vaktimiz yok. O yüzden bazen aklımıza böyle çılgın fikirler geliyor." Ama kimilerinin de şüpheleri var. 38 yaşındaki Kakha Paçkua da bunlardan biri. Bu topraklarda yüzyıllardır yaşayan Megrel halkından olan Paçkua, inşaat sahasının eteklerinde çalışıyor ve zeminin çok doygun olmasından ötürü projedeki binalar için 25 metre derinliğe temel kazmak gerektiğini belirtiyor. Gözleriyle bataklıkları işaret ederek, "Her Megrel, size buraya inşaat yapmanın imkânsız olduğunu söyler. Bunlar devasa binalar, batak zemin onları nasıl tutacak, bilmiyorum" diyor. Lazika fikri, dört ay önce Saakaşvili'nin 65 bin nüfusu bulunan ve sürekli nüfus kaybeden Zugdidi kentini ziyareti sırasında ortaya atıldı. Mandalina, ceviz, fındık üretilen bölge, Rusya'nın 2005 ve 2006'da Gürcü mallarına pazarlarını kapatması ve iki yıl sonra komşu ayrılıkçı bölge Abhazya'yı koruması altına almasıyla ağır darbe yemişti. Saakaşvili, 4 Aralık'ta yaptığı konuşmada Zugdidi'nin boğuştuğu zorlukları dile getirirken, "Artık yoksulluk istemiyorsak büyük bir atılıma ihtiyaç var" dedi. Atılımın 30 kilometre uzakta, kıyıda büyük bir kent ve liman olacağını belirtti. Avrupa için son derece alışılmadık olan bu fikir, Çin'de oldukça yaygın. Kırsal kesimden gelen göçmenleri yerleştirmek için bir çırpıda onlarca kent inşa edildi. Vaşadze de, internette dolaşırken 'charter city' (kiralık kent) konseptiyle karşılaştığını, bu kentlerin tümüyle ayrı tüzükleri ve yargı sistemleri olduğunu, bu sayede yabancı yatırımcıları fabrika kurmaya cezp ettiklerini söylüyor. Ona göre bölgenin sulu olmasının önemi yok. "Çin'e giderseniz, tüm yeni kentlerin bataklık üzerine kurulduğunu görürsünüz" diyor. Bir soru da, ne büyüyen ne de şehirleşen 4,5 milyon nüfuslu bir ülkede, Lazika'nın yarım milyon insanı nasıl kendine çekeceği. Finansman da bir başka endişe kaynağı. Dört ay önce Saakaşvili, 600 ile 900 milyon dolar arasında hesap ettiği masrafları geniş çapta omuzlayacak Avrupa ve Asya'dan çok sayıda büyük yatırımcıyla görüşmelere başladıklarını söylemişti. Henüz resmen başvuru yapan bir yatırımcı çıkmaması, yükün ne kadarının Gürcistan'ın geçen yıl 4.2 milyar dolar olan bütçesine bineceği sorusunu cevapsız bıraktı. Yakınlardaki Kolketi bataklıklarının sağlamlığıyla ilgili de endişeler var. Üstelik Gürcistan 1997'de buradaki 33 bin hektar alanı korumayı taahhüt etmişti.Kafkas Çevreci Sivil Toplum Örgütleri Ağı'ndan Kakha Bahtadze, hükümet henüz şehir planını yayımlamadığı için projenin çevreye etkisi üzerine ciddi bir tartışmaya girilemediğine dikkat çekiyor ve ekliyor: "Devlet başkanı ve hükümet burada bir kent olacağını duyurdu. Bizim başkan bir şey ilan ederse gerçekleşmesi adettendir." Ellen Barry